Gister naar het jubileumcongres van Telos geweest, in het Provinciehuis van Brabant in Den Bosch. Het thema was “Vergroening, Verduurzaming, Veerkracht”. John Dagevos van Telos heeft voor Wijk bij Duurstede de Duurzaamheidsbalans opgesteld: de “Staat van Wijk“, een strategisch document waar beleid op gebaseerd kan worden en dat als brandstof kan dienen voor het maatschappelijk debat.
Volgens Telos is de term Duurzame Ontwikkeling onvoldoende enthousiasmerend en moeten we op zoek naar een nieuwe benadering, een nieuw begrip: Veerkracht. En dan niet alleen een veerkrachtige natuur, natuur die tegen een stootje kan, maar ook een veerkrachtige economie die tegen een crisis kan en een veerkrachtige gemeenschap die zich zelf steeds opnieuw kan uitvinden. Waar het om gaat is de verbinding tussen ecologie, economie en het sociaal-culturele. Na de inleiding van Hans Mommaas kreeg Alexandra van Huffelen, wethouder in Rotterdam, het woord. Rotterdam gaat voor groene groei. Maar daar zijn alle Rotterdammers voor nodig. De gemeentelijke overheid moet dan ook vertrouwen geven, ruimte scheppen en de etalage zijn voor initiatieven uit de samenleving. Daarmee bevorder je de lokale veerkracht. En Frits de Groot van VNO NCW en MKB Nederland betoogde dat het bedrijfsleven er klaar voor is en het gewoon gaat doen, die duurzame ontwikkeling.
In een aantal workshops werd het begrip veerkracht verder toegelicht en uitgewerkt voor de verschillende domeinen. In de economie gaat het dan om concurrentiekracht, kennisontwikkeling en aanpassingsvermogen. Niet landen maar regio’s zijn tegenwoordig de economische spelers, zo liet Otto Raspe van het Plan Bureau voor de Leefomgeving zien met intrigerende diagrammen. En als je niet groot genoeg bent kan je samenwerken met andere clusters (borrowed size). Bij een schok in de lokale economie, bijvoorbeeld omdat een groot bedrijf wordt opgedoekt, heb je allereerst te maken met de impact van de schok waar je wel of niet tegen gewapend bent en vervolgens met de herstelperiode. En daarvoor is van belang dat de vaardigheden van de ontslagen werknemers in vergelijkbare banen benut kunnen worden en/of dat andere werkplekken relatief gemakkelijk te bereiken zijn. De economische veerkracht van een regio wordt aldus bepaald door geografische ligging, sector structuur en grootte.
Jan Pelle van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij verhaalde van de gang van zaken na het plotseling aangekondigde vertrek van MSD/Organon uit Oss in 2010 en hoe deze schok werd omgezet in een heel nieuw en breed gedragen verhaal van een life science park waar nieuwe medicijnen worden ontwikkeld. Belangrijke lessen die bij het proces geleerd zijn:
- accepteer de feiten
- modern leiderschap (gun elkaar wat)
- ga voor een zakelijk proces met praktische resultaten
- wees brutaal en onconventioneel
- wees integraal en concreet op de inhoud
- los elkaars problemen op
- zet verkenner in en vooral:
- werk aan een gezamenlijk verhaal!
Commissaris der Koningin Wim van de Donk benadrukte ook het belang van een gezamenlijk gedeeld verhaal. En de noodzaak van een overheid die zich opnieuw uit moet vinden. Waar officieel bij overheden het principe gehanteerd wordt van “gelijke gevallen gelijk behandelen” lijkt het er vaak op dat die gevallen door de overheid eerst gelijk gemaakt worden!
Lef, leiderschap en vertrouwen zijn de nieuwe trefwoorden. Waar vroeger bij duurzaamheid vooral aan het ecologische gedacht werd en men zich vervolgens ging realiseren dat ontwikkelingen geen stand houden als het niet ook economisch verantwoord is begint nu steeds meer het besef door te dringen dat het om de mens gaat en de organisaties waarin die mens zich bevindt. En daarvoor is een gedeeld verhaal nodig waar men in gelooft, waar men enthousiast van wordt en waar men in mee wil spelen. Werken aan veerkracht is werken aan een betrokken en bekwame gemeenschap. Waar mensen uit overheden, kennisinstellingen en bedrijven samen de verbinding zoeken tussen ecologische, economische en sociaal-culturele opgaven.